Sala Kapitulna jest największym pomieszczeniem wewnątrz Kanonii Pawłowej. Okazały pałac, usytuowany po prawej stronie Bazyliki, stanowi — wraz z Kaplicą Pawłową — drugie monumentalne przedsięwzięcie artystyczne papieża Pawła V Borghese (1605-1621) w bazylice Matki Bożej Większej. W latach 1605–1608 lombardzki architekt Flaminio Ponzio stworzył zwartą budowlę na planie kwadratu — majestatyczny kompleks przeznaczony na Wielką Zakrystię, mieszkania oraz pomieszczenia gospodarcze, rozmieszczone na pięciu kondygnacjach. Pod względem architektonicznym Kanonia doskonale odpowiada wytycznym Soboru Trydenckiego (1545-1563), który zmierzał również do uporządkowania życia religijnego kanoników.
Sala Kapitulna, zwana także Salą Papieży z powodu obecności papieskich portretów, to obszerna sala przeznaczona na spotkania i zebrania, stanowiąca serce Kanonii Pawłowej. Została zaprojektowana na planie kwadratu o szerokości około jedenastu metrów. Aby ogrzać pomieszczenie, Ponzio zaprojektował duży kominek ozdobiony oprawą z trawertynu z festonem (dekoracyjną girlandą) owoców pośród herbów fundatora: orła i smoka. Pomimo tego, że uroczysty kasetonowy sufit z drewna, ozdobiony herbem Borghese, nadaje już i tak ogromnemu pomieszczeniu o wysokości ok. 8,75 metra wyjątkowego splendoru, ogólny charakter sali pozostaje jednak surowy — zgodnie z jej niesakralną i praktyczną funkcją.
Dziś Sala Kapitulna pełni rolę swoistego panteonu bazyliki Matki Bożej Większej — zgromadzono w niej, wokół dwóch wspaniałych szaf z drzewa orzechowego, galerię najwybitniejszych dobroczyńców wspierających Kapitułę Liberiańską. Galeria powstała za pontyfikatu Urbana VIII (1623-1644) z zamiarem upamiętnienia tych, którzy przyczynili się do uczczenia i upiększenia Bazyliki.
Pierwotny zbiór dwudziestu trzech portretów został namalowany w latach 1631–1632 przez Ascanię Barigioniego i później był rozszerzany. Portret Filipa IV, przypisywany mauretańskiemu malarzowi Juanowi de Pareja, współpracownikowi Velázqueza, pochodzi z ok. 1650 roku. Wraz z portretami jego rodziców — Filipa III i Małgorzaty Austriaczki — przypomina o roli hiszpańskich monarchów jako mecenasów i dobroczyńców Santa Maria Maggiore, której od 1603 roku są Proto-kanonikami. Nad kominkiem zawieszono duże płótno autorstwa Domenica Marii Muratoriego, przedstawiające św. Karola Boromeusza podczas procesji w czasie zarazy. Arcybiskup Mediolanu był pierwszym i jedynym arcyprezbiterem ogłoszonym świętym, kanonizowanym w 1610 roku właśnie przez Pawła V.
Do Sali prowadzą spiralne schody z trawertynu, które łączą wszystkie pięć kondygnacji pałacu — od zakrystii aż po wejście na dzwonnicę. Oświetlane od góry przez latarnię, schody o szerokości 125 cm rozciągają się na sto stopni, emanując potężnym, dynamicznym rozmachem. Elegancki ruch wznoszenia rozpoczyna się wokół trawertynowej kuli, której forma została powtórzona w dwudziestu dwóch mosiężnych kuleczkach rytmicznie zdobiących poręcz.
Z przedsionka schodów spiralnych wchodzi się do Muzeum poświęconego sztuce, historii i duchowości Papieskiej Bazyliki Santa Matki Bożej Większej, które przybliża i kontekstualizuje jej przydomki: Betlejem Zachodu, Matki Bożej Śnieżnej oraz Skarbiec Salus Populi Romani.
_________________________________
Zdjęcie 1: Widok ogólny Sali Kapitulnej
Zdjęcie 2: Schody spiralne w Pałacu Kanonii, zwana także „Schody Berniniego”
Zdjęcie 3: Paolo de Angelis, Valerien Regnards, Przekrój Kanonii Pawłowej z Wielką Zakrystią i Salą Kapitulną, miedzioryt, 1621 r.
____________________________________________
